این گیاه بومی مناطق اطراف دریای مدیترانه است. استان مورسیا در جنوب شرقی اسپانیا، یکی از اصلی‌ترین تولیدکنندگان گیاه رزماری در دنیا است. گیاه رزماری امروزه تقریباً در سرتاسر جهان گسترش یافته است. این گیاه در آب و هوای بسیار سرد و با کمبود شدید آب بسیار مقاوم است و برای مدت طولانی می‌تواند زنده بماند. رشد گیاه رزماری بسیار آهسته است، با این حال تا ۳۰ سال عمر می‌کند.
بوی بی نظیر و خواص معجزه آسای برگ‌های گیاه رزماری موجب شده تا از دیر باز این گیاه در مصارف آشپزی کاربرد داشته باشد و از آن به عنوان ادویه یا چاشنی برای خوش عطر و طعم شدن غذاها استفاده کنند. در این میان رزماری یک گیاه درمانی بسیار ارزشمند هم به حساب می آید که برای سلامتی پوست، مو و درمان امراض بدن مؤثر عمل می‌کند.
این گیاه خوشبختانه با اقلیم کشورمان بسیار سازگار است و به خوبی رشد می‌کند. گیاه رزماری را امروزه می‌توان در بسیاری از پارک‌ها و فضای سبز شهر‌های ایران مشاهده کرد. با این حال می‌توانید با کاشت و پرورش گیاه رزماری در باغچه یا گلدان در محیط خانه و آپارتمان، همیشه برای پخت و پز از برگ تازه گیاه رزماری استفاده کنید و عطر آرامش بخش این گیاه را به محیط زندگی خود بیافزایید.
رزماری منبع خوبی از آهن، کلسیم، پتاسیم، ویتامین C، ویتامین A، ویتامین B_۶ و همچنین سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، فلانوئیدها، فیبر، پروتئین و کربوهیدرات‌ها است. طبع رزماری گرم و خشک است. علاوه بر این فواید بی نظیر، از روغن و اسانس رزماری برای تقویت مو، نرم کنندگی و درخشندگی مو، درمان ریزش مو و شوره سر نیز استفاده می‌شود. روش های مختلفی برای استفاده از این گیاه وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره کرده ایم.
رزماری چیست؟
رزماری نوعی گیاه چوبی با برگ های سوزنی شکل و بومی مدیترانه است. این گیاه از خانواده نعناع و معروف به اکلیل کوهی است. رزماری نوعی سبزی با بوی مطبوع است که می توان از آن به عنوان ادویه در غذا استفاده کرد. این گیاه همیشه سبز است و گل هایی به رنگ سفید، صورتی، آبی و گاهی بنفش دارد. نام علمی گیاه رزماری Rosmarinus officinalis است، در برابر گرما و خشکی بسیار مقاوم بوده و در نتیجه کشت آن در مناطق گرم و خشک رواج زیادی دارد. همچنین، اغلب در گلخانه ها و برای محوطه سازی در باغ ها و مجتمع ها از آن استفاده می‌شود. موارد استفاده از گیاه رزماری تنها به تغییر طعم و عطر غذا ختم نمی‌شود، بلکه موارد درمانی بسیاری نیز دارد.
خواص گیاه رزماری
گیاه رزماری سرشار از انواع ویتامین ها مانند ویتامین دی، ویتامین کا، ویتامین ای، ویتامین ب ۱، ویتامین ب ۲، ویتامین ب ۳، ویتامین ب ۶، ویتامین ب ۱۲ و ویتامین آ و همچنین کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، بیوتین و اسید‌پانتوتنیک است. هر کدام از این ویتامین ها فواید منحصر به فردی دارند و نقش مهمی در بدن ایفا می کنند. به طور کلی، خواص گیاه رزماری عبارت است از:
۱. پیشگیری از سرطان
رزماری سرشار از آنتی اکسیدان است و می‌تواند از بروز بسیاری از بیماری ها و سرطان ها در بدن جلوگیری کند. در حقیقت آنتی اکسیدان های موجود در این گیاه با سلول های بیگانه مبارزه می‌کنند و مانع از ورود آن ها به بدن می‌شوند.
۲. ضد التهاب و ضد قارچ
یکی دیگر از خواص گیاه رزماری خاصیت ضد التهابی و ضد قارچی آن است. خاصیت ضد التهابی رزماری باعث می‌شود که در درمان اگزما، التهاب های ناشی از جوش و آکنه، زخم و جراحت و … تأثیر بسیار مؤثری داشته باشد. همچنین خاصیت ضدعفونی کنندگی این گیاه به درمان بهتر زخم ها کمک می‌کند.
۳. تقویت حافظه
از رزماری می توانید برای افزایش تمرکز و کارکرد بهتر مغز استفاده کنید. برای این کار تنها کافی است مقداری از گیاه را دم کنید و سپس از آن به عنوان جوشانده استفاده کنید.
۴. کاهش اضطراب
از دیگر خواص رزماری، کاهش استرس و اضطراب می باشد. مصرف رزماری به تعادل هورمون های استرس کمک می کند و باعث کاهش استرس می‌شود.
۵. تقویت سیستم ایمنی
رزماری به دلیل غنی بودن از انواع ویتامین‌های ضروری برای بدن، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و از ما در برابر بسیاری از بیماری ها محافظت می‌کند.
۶. درمان مشکلات گوارشی
رفع مشکلات مربوط به معده و سایر مشکلات گوارشی مانند یبوست، اسهال و … نیز از دیگر خواص گیاه رزماری می باشد. رزماری به دلیل خاصیت ضد التهابی به درمان مشکلاتی مانند التهاب روده و … کمک کرده و باعث تنظیم سرعت حرکات روده ای می‌شود.
خواص رزماری برای مو
از قدیم گیاه رزماری به عنوان تقویت کننده مو شناخته شده است. در حقیقت از این گیاه می توان برای درمان انواع مشکلات مو مانند خشک و شکننده بودن مو، تقویت آن، افزایش رشد مو، براق شدن مو، درمان شوره سر و … استفاده کرد. همچنین، در آزمایش‌های انجام شده توسط محققان به اثبات رسیده است که گیاه رزماری در درمان طاسی نیز موثر می‌باشد.
آیا روغن رزماری می تواند ریزش مو را درمان کند؟
این ایده که روغن رزماری رشد مو را تحریک می‌کند ممکن است ناشی از خواص اصلی و بنیادی رزماری برای بدن باشد. به طور کلی روغن رزماری
دارای خواص ضد التهابی است.
رشد عصب را تقویت می کند.
و باعث بهبود گردش خون می‌شود.
با توجه به این ویژگی‌ها می‌توان نتیجه گرفت که رزماری با افزایش گردش خون می‌تواند فولیکول مو را تغذیه کرده و به تقویت و رشد بیشتر مو کمک کند. فراتر از تحریک رشد مو، از روغن رزماری برای جلوگیری از سفید شدن زودرس مو و شوره سر نیز استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند به خشکی یا خارش پوست سر نیز کمک کند.
فواید رز ماری برای مو:
بنا به گفته مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، رزماری برای قرن ها استفاده شده و نه تنها رشد مو را تحریک می کند، بلکه باعث تأخیر در سفید شدن مو می شود.در لیستی که در این بخش می خوانید روش های مختلفی برای استفاده از این گیاه وجود دارد. زمانی که از ریزش مو رنج می برید، رشد مو و یا بلند کردن آن ممکن است کار دشواری به نظر برسد اما باید بدانید که روغن رزماری با تحریک گردش خون در پوست سر می تواند با ریزش مو مقابله کند که به نوبه خود رشد مو را افزایش می دهد.
ارزش غذایی بالای آن و خواص ضد التهابی اش، رزماری را به یک ماده عالی برای تغذیه کیسه های ترشحی مو و تسکین پوست سر تبدیل می کند و هم چنین دارای خواص ضد درد است که آن را به یک درمان خوب برای پوست سر و خارش پوست تبدیل می کند.در واقع این گیاه به ضخیم کننده موها و درخشان کردن مو مشهور است و اغلب توسط افرادی استفاده می شود که موهای نازک و کدری دارند. روغن این گیاه به تمیز کردن کیسه های ترشحی مو توسط باز کردن آنها کمک می کند.
کیسه های ترشحی مو اغلب منجر به مشکلاتی مانند شوره سر، و در موارد شدید، ریزش مو می شود. روغن رزماری به خاطر توانایی جلوگیری و توقف سفید شدن مو بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین پوست خشک سر را رطوبت رسانی کرده و از پوسته پوسته شدن و شوره سر هم جلوگیری می‌کند. رزماری می تواند آسیب را در زمان از بین بردن کثیفی که ممکن است مو را پایین نگه دارد، ترمیم کند.
آیا مطالعات این ادعاها را ثابت می‌کند؟
طبق برخی شواهد علمی، رزماری می‌تواند برای بافت عصبی مفید باشد. اسید کارنوزیک، یک ماده فعال در این گیاه است که اعصاب پوست سر را تحریک کرده که به نوبه خود می‌تواند در تحریک رشد مو مؤثر باشد. برای اثبات تأثیر رزماری بر ریزش مو، یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ انجام شد که در آن رزماری و ماینوکسیدیل را با هم مقایسه کردند. نتایج این آزمایش نشان داد که روغن رزماری به اندازه ماینوکسیدیل در جلوگیری از ریزش مو مؤثر است. همچنین، ثابت شد که تأثیر رزماری بر کاهش خارش پوست سر، بیشتر از ماینوکسیدیل است.
همچنین، دو مطالعه بالینی مجزا در سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ تاثیر موفقیت آمیز رزماری بر رشد مجدد موهای افراد مبتلا به آلوپسی آره آتا را تائید کردند. در بررسی‌های اخیر نیز روغن رزماری به عنوان یک ترمیم کننده ریزش مو توصیف شده است که به دلیل اثرات بهبود گردش خون می‌باشد.
نحوه استفاده از رزماری برای مو
به روش های مختلفی می‌توان از رزماری جهت رفع مشکلات مو استفاده کرد. به عنوان مثال:
۱. درمان شوره سر
یکی از روش های استفاده از رزماری برای درمان شوره سر، مخلوط کردن مقداری از عصاره روغن رزماری با شامپو است. همچنین می‌توانید از ترکیب رزماری، روغن درخت چای، عصاره گیاه آلوئه ورا و عصاره گیاه اسطوخودوس استفاده کنید. برای این کار، عصاره گیاه رزماری، گیاه آلوئه ورا و گیاه اسطوخودوس را با مقداری روغن درخت چای ترکیب کنید و آن را به موها و پوست سر خود اسپری کنید. بعد از گذشت ۲۵ الی ۳۰ دقیقه موهایتان را با آب ولرم آبکشی کنید.
۲. تقویت مو
برای تقویت موها می‌توانید مقداری عصاره گیاه رزماری را با مقداری روغن گیاهی مانند روغن نارگیل، روغن زیتون یا روغن درخت چای ترکیب کنید. سپس ترکیب به دست آمده را با استفاده از حرارت غیر مستقیم داغ کنید. مدتی صبر کنید تا دمای ترکیب کاهش پیدا کند و بعد مقداری از آن را به پوست سر خود بمالید و به خوبی ماساژ دهید. کل ساقه مو را به این ترکیب آغشته کنید. سپس سر خود را بپوشانید و اجازه دهید گرم شود تا مواد معدنی به خوبی به بافت مو نفوذ کنند. بعد از گذشت ۳۰ دقیقه موهای خود را با آب و شامپوی معمولی بشویید.
۳. نرم کنندگی مو
عصاره گیاه رزماری را به موهای خود اسپری کنید. برای تهیه عصاره رزماری تنها کافی است مقداری از این گیاه را به خوبی بشویید. آن را داخل قابلمه قرار دهید و به آن مقداری آب اضافه کنید. قابلمه را روی حرارت قرار دهید و اجازه دهید آب به جوش آید. بعد از گذشت دو دقیقه اجاق را خاموش کنید. محتویات داخل قابلمه را از صافی رد کنید و مایع به دست آمده را داخل یخچال قرار دهید. عصاره را روی موهای تمیز و مرطوب اسپری کنید و اجازه دهید موهایتان خشک شود.
۴. سرکه رزماری برای درمان ریزش مو
برای تهیه سرکه رزماری باید مقداری گیاه رزماری را بشویید و اجازه دهید خشک شود. سپس آن را له کنید و داخل یک ظرف قرار دهید. مقداری سرکه به آن اضافه کنید، درب ظرف را به خوبی ببندید و آن را به مدت ۳ الی ۴ هفته در جای تاریک قرار دهید. پس از گذشت این مدت می‌توانید از آن استفاده کنید. سرکه رزماری را به نسبت ۱ به ۳ با آب ترکیب کنید و پس از شامپو زدن استفاده کنید. در نهایت موها را با آب سرد آبکشی کنید.
۵. روغن رزماری برای رشد مجدد مو
برای رشد مجدد موها می‌توان از روغن رزماری استفاده کرد. روغن رزماری اصل و با کیفیت را روی نوک انگشتان خود بریزید، سپس پوست سر خود را با آن ماساژ دهید. موهایتان را به یک حوله بپوشانید و سپس از سشوار برای گرم کردن آن استفاده کنید. اجازه دهید روغن به مدت ۳۰ الی ۴۵ دقیقه روی موهای شما بماند و سپس با شامپوی معمولی و آب ولرم بشویید.
۶. شامپو خانگی با استفاده از رزماری
برای تهیه شامپو گیاهی خانگی تنها به پودر جوانه گندم، شیر نارگیل، عصاره گیاه آلوئه ورا و عصاره گیاه رزماری احتیاج دارید. یک فنجان پودر جوانه گندم، یک فنجان عصاره گیاه آلوئه ورا، یک فنجان عصاره گیاه رزماری را با نصف فنجان شیر نارگیل ترکیب کنید و از آن به عنوان شامپو استفاده کنید. این شامپو به کاهش ریزش مو و تقویت موهای شما کمک می‌کند. همچنین، به جای عصاره رزماری از روغن رزماری نیز می‌توانید استفاده کنید.
عوارض احتمالی رزماری
روغن ضروری رزماری بسیار قوی است و نباید به‌صورت خوراکی مصرف شود. اما مصرف رزماری در غذاها خطری ندارد. اگر به سایر گیاهان خانواده نعناعیان حساسیت دارید، ممکن است به مصرف خوراکی یا موضعی رزماری هم حساسیت داشته باشید، اما معمولاً واکنش‌های آلرژیک نسبت‌به رزماری کم و محدود است.
روغن رزماری برای مو
افزایش رشد مو
ریزش مو از جمله مشکلاتی است که بیشتر افراد آن را تجربه کرده اند و از این مشکل رنج می‌برند، رشد مو به دلیل نبودن مواد مغذی کافی در ریشه مو متوقف می‌شود؛ روغن رزماری راه حلی مؤثر برای این مشکل است؛ کسانی که از رشد موی کمی برخوردار هستند بهتر است این روغن را برای افزایش رشد مو و تقویت ریشه آن استفاده کنند و موهای پرپشتی داشته باشند.
به مقدار یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل را با یک قاشق چای‌خوری روغن کرچک ترکیب کنید و به مدت دو دقیقه به آن حرارت دهید؛ چهار قطره روغن رزماری به این مخلوط اضافه کنید، مقداری از این مخلوط را به موهای خود بمالید و به آرامی ماساژ دهید و بگذارید این مخلوط ۱۵دقیقه روی موهایتان بماند سپس با آب موهای خود را شستشو دهید؛ توصیه می‌شود این مخلوط را دوبار درهفته استفاده کنید.همچنین بعد از حمام می‌توانید مقداری از این روغن را روی سر خود بریزید و آن را ماساژ دهید؛ بعد از گذشت ۵ تا ۱۰دقیقه موهای خود را با آب شستشو دهید، این روغن به افزایش و پرپشتی موهای شما کمک می کند.
روغن رزماری برای ساقه مو
افرادی که موهای کم پشتی دارند بهتر است چند قطره از روغن رزماری را با یک قاشق روغن کرچک و دو قاشق روغن نارگیل ترکیب کنند؛ این مخلوط را به موهای خود بمالند و آن را ماساژ دهند.استفاده منظم از این مخلوط به ضخیم شدن ساقه مو در نهایت به پرپشتی آن کمک می کند.
براق شدن مو
رزماری تازه را له و با سرکه سیب ترکیب کنید. آن را در ظرفی شیشه‌ای برای دو تا چهار هفته نگه دارید. پس از شامپو زدن، یک چهارم لیوان سرکه رزماری را با نصف لیوان آب مخلوط و برای شستن موها استفاده کنید. پس از آن دیگر موها را نشویید. این کار موها را براق و نرم می‌کند.
درخشندگی مو
برگ تازه رزماری را به خوبی له کنید تا عصاره آن در آید. سپس در یک بطری شیشه‌ای بریزید و آن را با روغن نارگیل ترکیب کنید. بطری را در جایی خشک و تاریک به مدت دو تا چهار هفته نگه دارید. حالا روغن رزماری آماده است.از این روغن برای درمان شوره، افزایش درخشندگی مو و ماساژ پوست سر استفاده کنید.