جهیزیه عروس ، رسمی مشترک در دنیا
بسیاری از آداب و رسوم ازدواج از زمان گذشته در فرهنگ کشورها ریشه داشته و حتی این رسومات در فرهنگ بسیاری از ملل دنیا مشترک می باشد.
ممکن است بعضی تصور کنند که برخی از رسومات ازدواج مثل شیربها ، مهریه و حتی جهیزیه از جمله رسومات و سنت هایی هستند که تنها در برخی از کشورهای آسیای شرقی و عرب زبان حاشیه خلیج فارس مرسوم بوده اند اما با بررسی های انجا شده به این نتیجه رسیدند که برگزاری مراسم مانند خرید حلقه ، جهزدادن و ... رسومات مشترکی در بین کشورها می باشد که در کشورهای مختلف با اندکی تفاوت در مقایسه باهم اجرا می شود.
درست است که جهیزیه دادن در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی تغییراتی یافته است اما تهیه جهیزیه عروس از جمله رسوماتی است که همچنان در اغلب کشورها وجود دارد و هدف از آن کمک به جوانان برای شروع زندگی مشترکشان است که این جهیزیه در بسیاری از کشور ها عبارت است از پول ، طلا یا حتی ملک که در هنگام شروع زندگی به جوانان هدیه داده می شود.
اگر بخواهیم نگاهی به گذشته بیاندازیم و جهیزیه ای که مادران ما به همراه خودشان آورده اند را با جهیزیه ای که برای فرزندانشان تهیه می کنند مقایسه کنیم بدون تردید می توان بازگو کرد که جهیزیه قدمی فراتر از تامین نیازهای اولیه یک زندگی مشترک گذاشته است.
یکی دیگر از دلایل جهیزیه دادن این بوده است که اگر شوهر از دنیا رفت ، زن بتواند حمایت کافی از کودکانش بکند.
تاریخچه جهیزیه دادن :
اگر ما بخواهیم جهیزیه را به عنوان یک سنت مشترک از نظر تاریخی بیان کنیم باید این نکته را بگوییم که این سنت ریشه در فرهنگ کشورهای آفریقایی دارد که برای تامین اولیه سرمایه برای کسب و کار به داماد هدیه می دادند و داماد می توانست با آن مسئولیت تامین خواسته ها و نیازهای همسر و فرزندانش را برعهده بگیرد.
حتی در گذشته های دور مانند قانون حمورایی که در قرن هجدهم قبل از میلاد تدوین شده بود از جهیزیه به عنوان یکی از رسوم رایج در آن زمان نام برده شده است.
جهیزیه دادن حتی در روم باستان هم متداول بود و به این ترتیب می توان گفت که این سنت از جمله رسومی است که نه تنها در کشورهای آسیایی بلکه در کشورهای اروپایی هم وجود داشته است.
در کشورهای اروپایی مخصوصا انگلیس جهیزیه در طبقه اشراف به عنوان ارثیه در هنگام ازدواج از پدرشان به دختر هدیه می شود و در این صورت تنها دخترانی که از پدرشان جهیزیه نگرفته بودند در ارث سهیم می شوند.
البته بسیاری از رسوم در کشورهای توسعه یافته به دست فراموشی سپرده شده است و در اغلب خانواده ها عروس و داماد با هدایای نقدی خانواده ، دوستان و آشنایان مقدمات اولیه زندگی مشترک خود را تامین می کنند.
البته در بسیاری از این کشورها همچنان خانواده دختر مسئول تهیه جهیزیه می باشد اما برخلاف کشورما جهیزیه تنها شامل ملزوملت اولیه برای آغاز زندگی مشترک خواهد بود و بسیاری از کالاهای غیرضروری و لوکس و تجملی که در خانواده های ایرانی بخشی از جهیزیه محسوب می شود با استفاده از هدایایی که در مراسم عروسی جمع می شود خریداری خواهد شد.
سنت جهاز در چین :
در چین سنت بر این است که خانواده داماد برای عروس هدایایی که به آن هدایای چای می گویند تدارک ببینند . که معمولا این هدایا یک سبد میوه ، غذاهای دریایی خشک ، چای و گوشت خوک سرخ شده ، تنباکو و آب انگور است.
خانواده عروس هم جهاز می فرستند لباس ، جواهرات ، دکورهای خانگی و وسایل آشپزخانه که کمی قبل از مراسم یا در روز مراسم به خانه عروس و داماد منتقل می شود. اقلام ارسالی بسته به وضع عروس فرق دارد اما در کل می تواند جواهرات و طلا ، دو بطری که به نوار قرمز بسته می شود و به آن جام های داماد می گویند ، میوه خشک ، گیاهان سنتی ، سرویس چای خوری ، قیچی ،خط کش و کمربند ، ملحفه و بالش با طرح اژدهای سنتی و پارچه هایی که با برگ درختان بسته بندی می شوند.
سنت رقص جهاز در آفریقا :
در میان آفریقایی ها و به ویژه در سودان ، قبایلی مثل دنیکا رقصی به نام جهاز دارند که در این رقص مردان سعی می کنند هرچه بالاتر بپرند و خانواده عروس را تحت تاثیر قرار دهند.
به طور سنتی در آفریقا خانواده عروس 100 عدد چهارپا به خانواده عروس می دهد. معمولا پسران برای بدست آوردن دختر مورد علاقه خود به این صورت رقابت می کنند که تعداد چهارپای بیشتری را به دختر پیشنهاد می دهند.
جهاز رنگی در اروپای شرقی :
در قرون وسطی و پس از آن ، ساکنان اروپای شرقی به دخترانشان در سن 12 سالگی تخت خواب و مبل می دهند. این اثاثیه ها با طراحی و تزئین های خاصی رنگ می شوند که نمایانگر تاریخچه خانواده و منطقه ای است که دختر در آن زندگی می کند.
عروس های این ناحیه اروپا با انواع اشیاء و وسایل منزل ، ازدواج را آغاز می کنند و همچنین به داماد نیز وسایل کار داده می شود تا بتواند کشاورزی را آغاز کند.
سنت کولی ها ، یک گردنبند :
در جوامع کولی، خانواده داماد برای بدست آوردن عروس باید به خانواده او چیزی بدهد و در اصل داماد جهاز می دهد و بحث بر سر آن است که پدر عروس چانه می زند که چقدر باید برای دخترش پرداخت شود و او از تولد تا کنون چقدر خرج برداشته است وقتی توافق بدست آمد مراسمی به نام پلیاشکا برگزار می شود . پدر عروس یک بطری آب انگور را در دستمال ابریشمی رنگی میپیچد و آن را به گردن بندی از سکه متصل می کند سپس آن را به گردن عروس می اندازد.
سنت جهاز در هند :
در کشور هند تهیه کالا ها و اجناس مورد نیاز و همچنین تامین پول نقد و طلا از طرف خانواده عروس به عنوان جهیزیه نه تنها در زمان ازدواج بلکه در مناسبت های مختلف پس از ازدواج و حتی گاهی تا پایان عمر پدر و مادر فرزند دختر ادامه دارد . در اصل این کار برای گریز از فقر پسران است.
عروس ها معمولا با خانواده شوهر زندگی می کنند و خانواده های فقیر از عروس به عنوان یک کمک استفاده می کنند. علاوه بر این موضوع خانواده دادماد به دلیل آنکه خانواده عروس کمکشان را از دست می دهند این موضوع را تلافی می کنند و خانواده عروس هم مجبورند به خانواده داماد جهاز بدهند.