در هر شهر از ایران رسم و رسومات خاص و ویژه ایی برای برگزاری مراسم عروسی وجود دارد ، پیشینیان و گذشته گان ما این مراسم را با سنت های خاص خود برگزار می کردند که برخی از این آداب و سنت ها بسیار زیبا و پر مفهوم بوده است.
در برخی از شهر های ایران بعد از گذشت سال ها هنوز هم به نحوه برگزاری عروسی به صورت سنتی و بر اساس آداب رسوم ، توجه ویژه ایی دارند و آن ها را به بهترین شکل ممکن برگزار می کنند. از جمله شهر هایی که به آداب و رسوم خود در هر موردی مانند مراسم عروسی پایبند می باشد، شهر تاریخی و بزرگ تبریز است.
تبریزیان از قدیم الایام عروسی را با توجه به آداب خود برگزار می کردند که امروزه نیز این چنین می باشد. اگر مراسم عروسی را به شکل امروزسی برگزار کنند ، در آن حتما از سنت ها و آداب و رسوم خود بهره می گیرند. در این مقاله برای شما عزیزان آداب و رسوم مراسم عروسی در تبریز گرد آوری شده است که شما با مطالعه این مقاله می توانید از این آداب زیبا آگاهی یابید.
پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید. باید ذکر شود که عروسی در شهر اصیل تبریز مانند شهرهای دیگر برگزار می شود، اما قطعا در جزئیات و نحوه برگزاری اون تفاوت هایی وجود دارد.
آداب و رسوم سنتی مراسم عروسی در تبریز
خواستگاری سنتی در شهر تبریز
امروزه در این شهر بیشتر خواستگاری ها به صورت مدرن و مانند بقیه خواستگاری ها برگزار می شود و در شهر های ایران نیز اکثرا به همین صورت می باشد. اما در خواستگاری سنتی تبریزی به این صورت است که شناسایی دختر و خواستگاری اولیه وظیفه مادر داماد، خواهر و یا مادربزرگ یا خاله و یا عمه پسر می باشد.
حال اگر خانم ها عروس رو برای پسرشان بپسندند، خواستگاری به جلسه دوم کشیده می شود و بقیه همراه با آقا داماد به خواستگاری می روند و اگر در این جلسه عروس و داماد و خانواده ها بتوانند با یک دیگر ارتباط برقرار کنند، خواستگاری اصلی با حضور پدران عروس و داماد برگزار خواهد شد. نکته جالب این است که خانواده عروس در این جلسات از میهمان ها با شیرینی پذیرایی نمی کنند و شیرینی فقط وقتی میاد وسط که خانواده عروس رضایت خودشون رو اعلام کرده باشند و این ازدواج قطعی شده باشد.
یکی دیگه از رسم های جالب و بسیار خاص در این شهر که تا حدی هنوز هم بعد از گذشت سال ها اجرا می شود به این صورت است که موقع خواستگاری شعری از طرف خانواده پسر خوانده خواهد شد و این شعر به شکل زیر است:
ال آلماغا گلمیشم، یعنی برای گرفتن سرخ رویی آمده ام
شال آلماغا گلمیشم یعنی برای گرفتن حریر سرخ آمده ام
اوغلانین باجی سی یام یعنی خواهر داماد هستم
آداخلا ماغا گلمیشم یعنی برای نامزد کردن آمده ام
و جالب تر این است که پس از آن که خانواده ی عروس، بله را به خانواده داماد گفتند، یکی از بزرگان خانواده کله قندی را می شکند و هر کسی سر کله قند رو به مادر عروس بده مژدگانی خواهد گرفت.
کبین کسمه یا همان عقد کنان به سبک تبریزی
تبریزی ها در مراسم عقدکنان، بالای سر عروس و داماد پارچه‌ای سفید گرفته و روی آن قند می‌سابند تا در طول زندگی خوشبختی و شادکامی بر سر آن ها ببارد. البته این رسم جزء رسومی می باشد که در اکثر شهر های ایران رواج دارد و همان گونه که می دانید آن را خوش یومن می دانند.
در کبین کسمه، یکی از بستگان عروس چاقو یا قیچی را باز می کند و زیر سفره عقد قرار می دهد و بالای سر آن ها قند را می‌سابند، یا دست عروس خانم یک شیشه جیوه می‌دهند تا آن را تکان دهد یعنی این که قلب پسر به خاطر عروس مثل جیوه بلرزد و همیشه قلب ودلش با عروس باشد و عروس خانم را دوست بدارد.
هم چنین در روز عقد، عاقد پس از این که از سوی دختر و پسر وکالت گرفت، عقد را خوانده و طبق رسم، دختر تا مرتبه سوم بله نمی‌گوید و اگر عروس خجالتی باشد، بار سوم خانم ها او را نیشگون می‌گیرند تا بله را بگوید. بعد از گفتن بله، هدایایی را که خانواده داماد به مجلس عقد آورده‌اند، به خانواده عروس تحویل می‌دهند و بعد از امضای نامه، جشن آغاز شده و میهمانان با دست زدن به شادی و سرور می‌پردازند و پیوند عروس و داماد را جشن خواهند گرفت.
بستن شال سرخ به کمر
یکی از رسم های جالب در عقدکنان که امروزه هم برگزار می شود بستن کمر عروس با شال قرمز است، به این ترتیب که برادر داماد در این مراسم باید شالی سرخ را سه بار از بالای سر یا زیر پاهای عروس خانم رد کند و بعد آن را به دور کمر عروس گره زده و برایش آرزوی هفت پسر و یک دختر کند. گاهی هم بین همین شال قرمز پولی به عنوان هدیه و تکه نانی به نیت خیر و برکت زندگی قرار داده می شود. این رسم جزء رسوم ویژه تبریزیان است و آن را بسیار خوب و خوش می دانند.
حنا قویما یا حنابندان به روش تبریزی
یکی از رسوم زیبا که هنوز هم در بین خانواده ها اهمیت دارد مراسم "حنا بندان" یا "حنا قویما" می باشد که یک شب مانده به عروسی در خانه داماد و عروس، به صورت مجزا برگزار می شود. این رسم نیز بین شهر های ایران مشترک است و معمولا در هر آداب و رسومی وجود دارد.
به این ترتیب که در ابتدا خانواده داماد یک کاسه حنا که امروزه به شکل های زیبایی تزئین می کنند را همراه با هدایایی که معمولا در چمدان قرار می دهند به منزل عروس فرستاده و سپس مراسم شاد حنا بندان شروع می شود. معمولا در مراسم حنا بندان خانم های فامیل حضور می باند تا یک شب مانده به عروسی را به پایکوبی و جشن برگزار کنند و خوشحال باشند. در این مراسم معمولا عروس خانم لباسی قرمز می پوشد که سرخی این لباس نشانه محبت و عشق ایشان به آقا داماد است.در ضمن شام شب حنا بندان نیز به عهده پدر عروس خانم می باشد.
عروسی بر اساس آداب و رسوم تبریزیان
بالاخره بعد از مراسم شب حنا بندان نوبت به روز عروسی می رسد. در این روز خانواده داماد با رقص سنتی محلی و پایکوبی به خانه پدری عروس آمده و عروس را به خانه داماد می برند. در این میان مادر عروس دو یا سه عدد چراغ نفتی زیبا را تزیین کرده و به خواهران داماد یا خانم های فامیل درجه یک او می دهد؛ این چراغ ها نشانه روشنی و خوشبختی است که همراه عروس خانم وارد خانه داماد می شود.
علاوه بر این چراغ ها یک مرغ هم که پرهایش روبان های رنگی بسته شده، (توسط مادر عروس) به دست یکی از خانم های خانواده داماد داده می شود؛ این مرغ نشانه سر زندگی و آغاز زاد و ولد است، که مادر عروس برای او آرزو می کند. سپس پدر عروس پیشانی او را بوسیده، از زیر قران رد کرده و راهی خانه بخت می کند.
سیب اندازون! یک رسم قدیمی در تبریز
یکی از کاربرد های سیب در مراسم عروسی که هنوز هم با توجه به مدرنیته شدن در تبریز رایج است مربوط به پرتاب سیب به زیر پای عروس خانم می باشد، به این ترتیب که در این مراسم وقتی عروس را به طرف خانه داماد می آورند، داماد با "ساقدوش" و "سولدوش" به پشت بام خانه رفته و هنگام نزدیک شدن عروس به خانه، سیب درشت و قرمزی را که از قبل برای این مراسم تهیه شده، با قدرت زیاد به زیر پای عروس خانم پرتاب می کند.
به طوری که استاد شهریار شاعر آذری زبان در دو شعر دیوان ترکی خود این مراسم را این چنین توصیف می کند:
حیدر بابا کندین توبون توتاندا
قیز، گلینلر حنا، پیلته ساتاندا
بیگ گلینه دامدان آلما آتاندا
منیم ده او قیزلاریندا گؤزوم وار
عاشیقلارین سازلاریندا سؤزوم وار
آیاق آچما یا پاگشا
بعد از عروسی، میهمانی تمام نمی شود و با یک رسم زیبای دیگر هم ادامه پیدا می کند، به این صورت که چند روز پس از رفتن دختر به خانه بخت، خانواده داماد فامیل و خانواده عروس خانم را به مهمانی دعوت می کنند. آیاق آچما که یک رسم قدیمی می باشد به طور مفصل برگزار شده و بعد از این مراسم است که عروس و داماد یک خانواده مستقل محسوب شده و اجازه رفت و آمد به فامیل را دریافت می کنند.
با پایان گرفتن این مراسم، نقطه پایان بر برنامه های عروسی زوج تازه گذاشته می شود و آن دو به زندگی عادی خود بر می گردند .
در آخر:
رسم و رسومات و مراسم های ایرانی بسیار زیبا هستند و در اکثر شهر های ایران با توجه به مدرن شدن زندگی ، هم چنان وجود دارد. ما ایرانیان باید آداب و رسوم و فرهنگ غنی خود را زنده نگه داریم و هرگز آن ها را زشت و از مد افتاده نخوانیم به دلیل آن که پشت هر رسم ایرانی کوهی از تجربه و زیبایی و مفهوم وجود دارد پس این آداب را به یاد داشته باشیم و آن را به نسل های بعدی نیز انتقال دهیم تا فرهنگمان همیشه زنده بماند.
