طاسی سکه‌ای یک نوع بیماری پوستی می باشد که در این بیماری، معمولاً موهای فرد مبتلا که بیشتر شامل موهای سر می شود به صورت لکه‌ای می‌ریزد. در ریزش موی سکه‌ای ریزش موها به صورت ناگهانی، در یک منطقه و با حاشیه‌ای مشخص بروز می‌کند.
معمولاً موها دوباره پس از ۱۲ ماه یا کمتر رشد می‌کنند. اما، ممکن است این بیماری برای بسیاری از افراد طولانی‌تر شود و شدت بیشتری به همراه داشته باشد. ریزش موی سکه‌ای در بعضی از افراد کچلی کل سر که به آن آلوپسی توتالیس می گویند و از بین رفتن موهای کل بدن (آلوپسی یونیورسالیس) را به همراه دارد.
ریزش موی سکه‌ای یک بیماری خود ایمنی است. بیماری خود ایمنی هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های خود بدن حمله می‌کند.در طاسی سکه‌ای، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به فولیکول‌های مو که بخش مهمی هستند که باعث ایجاد و رشد مو می شوند به خصوص فولیکول‌های داخل پوست سر، حمله می‌کند.
عوامل ژنتیکی در ریزش موی سکه ای تاثیر گذارند؟
دلیل ریزش مو می‌تواند وراثت، تغییرات هورمونی، بیماری ها یا عوارض جانبی برخی از داروها باشد. عوامل ژنتیکی (ارثی) در ابتلا به این بیماری نقش بسیار مهمی دارند. به ویژه، زمانی که این بیماری در سن کمتر از ۳۰ سال رخ دهد.تقریباً ۴۰ درصد از افراد که به طاسی سکه‌ای مبتلا شده‌اند. دست کم یکی از اعضای خانواده‌‌‌شان به چنین بیماری‌ای مبتلا بوده است.
خطر ابتلا به ریزش موی سکه ای معمولاً در افراد مبتلا به برخی بیماری‌ها بیشتر است. آسم، تب یونجه، بیماری‌های تیروئیدی، لک و پیس (شرایطی که در آن بخش‌هایی از پوست رنگ خود را از دست می‌دهد)، کم خونی پرنیشیوز و سندروم داون از این جمله‌اند.گرچه، متخصصان زمانی معتقد بودند بیماری طاسی سکه‌ای ممکن است ناشی از فشار عصبی باشد، تحقیقات جدید چنین احتمالی را رد می‌کند.
تقریباً ۶۰ درصد از مبتلایان به بیماری طاسی سکه‌ای، اولین بار قبل از ۲۰ سالگی ریزش موی سر خود را تجربه کرده‌اند. معمولاً، بعد از این اتفاق موها دوباره رشد می‌کنند. اما، احتمال بازگشت این بیماری نیز وجود دارد. ایجاد لکه‌های بی موی جدید ممکن است با رشد مجدد مو در لکه‌های قبلی هم زمان باشد.
آیا ممکن است کودکان طاسی سکه‌ای را ارث ببرند؟
نگرانی بزرگسالان مبتلا به طاسی سکه‌ای را درباره‌ی انتقال این بیماری به فرزندانشان و ریزش مو در کودکان را درک می‌کنیم. به هر حال، به دلیل پیچیدگی‌های بیماری طاسی سکه‌ای، پیش بینی اینکه آیا فرزند شما نیز به این بیماری مبتلا میشود یا خیر تقریباً غیر ممکن است.دانشمندان معتقدند که جز عوامل وراثتی، عوامل ژنتیکی و محیطی نیز در این بیماری نقش مهمی دارند. در واقع، همه‌ی والدین، بیماری طاسی سکه‌ای خود را به فرزندانشان منتقل نمی‌کنند.
علائم و نشانه‌های ریزش موی سکه ای
همه‌ی انواع این بیماری با ریزش مو همراه‌اند. اما، الگو و میزان ریزش مو و زمان رشد مجدد موها را نمی‌توان پیش بینی کرد.باید به این نکته توجه داشته باشید که نشانه‌های بیماری طاسی سکه‌ای در هر فرد متفاوت است. با این حال، نشانه‌های مشترکی از این بیماری وجود دارد که دانستن و تشخیص آنها مفید می باشد. بهترین راه برای تشخیص این بیماری مراجعه به پزشک است.
ریزش موی سکه‌ای سر
معمولاً اولین علامت آلوپسی آره آتا ظاهر شدن نواحی طاس دایره‌ای یا بیضی شکل بر روی سر است. این نواحی معمولاً از یک سکه بزرگ‌تر نیستند. البته نواحی طاس می‌توانند شکل‌های غیر از دایره و اندازه‌ای بزرگ‌تر از سکه داشته باشند.گاهی ریزش مو به شکل نواری از طاسی در می‌آید که در این حالت به آن اوفیاز می‌گویند. برخی موارد هم ریزش مو به قدری شدید است که تا تقریباً تمام سر را فرا می‌گیرد که به آن آلوپسی توتالیس گویند.
ریزش موی سکه‌ای ریش
مردانی که به آلوپسی آره آتا مبتلا هستند، گاهی در ناحیه‌ی ریش هم دچار ریزش مو می‌شوند. ریزش موی سکه‌ای در ریش به صورت یک یا چند ناحیه‌ی فاقد مو مشاهده میشود که بیشترشان کوچکتر از یک سکه هستند.
تغییر در ناخن‌ها
حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری دچار تغییرات ناخن می‌شوند. از شایع‌ترین علایمی که روی ناخن‌ها پدیدار میشود می‌توان به قرمزی ناخن، وجود چاله‌های کوچک یا ایجاد خطوط کم عمق به موازات خط طولی ناخن اشاره داشت. گاهی اوقات سطح ناخن‌ها به اندازه‌ی کاغذ سمباده زبر میشود. در موارد نادر ناخن افراد سست و شکننده میشود که در این حالت ناخن به سادگی شکسته و جدا میشود.
دیگر نشانه های این بیماری:
- ایجاد لکه‌های کچلی کوچک و گرد (یا بیضی) در پوست سر، بخش‌هایی از ریش یا نواحی مو دار بدن
- ریزش و رشد مجدد مو به صورت هم زمان در قسمت‌های مختلف بدن
- ریزش قابل توجه مو در طول یک دوره‌ی بسیار کوتاه
- ریزش مو که اغلب به جای هر دو طرف، در یک طرف پوست سر است.
- موهایی شبیه «علامت تعجب» که قسمت پایینِ آنها باریک‌تر از قسمت بالایی است.
- ایجاد فرورفتگی‌های ریز و لکه روی ناخن‌ها
پیشنهادهایی برای درمان و مراقبت از این بیماری
ریزش موی سکه‌ای، برخلاف بسیاری از بیماری‌های پوستی با جوش، قرمزی، کهیر یا خارش شدید همراه نیست. با این حال، بسیاری از مبتلایان به این بیماری می‌دانند که باید پوست سر، گوش‌ها و صورت خود را از نور مستقیم آفتاب دور نگه دارند. علاوه بر این، پوست بی مو به سرما نیز حساس‌تر است.
با توجه به نوع طاسی سکه‌ای، سن و میزان ریزش مو، درمان‌های متفاوتی برای مهار حملات سیستم ایمنی و یا تحریک فولیکول‌های مو وجود دارد. شیوه‌های درمانی به ویژه، برای افرادی که کمتر از ۵۰ درصد موهای خود را از دست داده‌اند (به شکل خفیف‌تری این بیماری گرفتار شده‌اند) متفاوت است.
پزشکان برای بیمارانی که بیش از ۵۰ درصد موی سر یا قسمت‌های دیگر بدنشان را از دست داده‌اند، داروهای خوراکی و تزریقی تجویز می‌کنند.هرچند، ممکن است این داروها برای همه‌ی این بیماران تاثیر گذار نباشند. به همین دلیل، قبل از مصرف دارو بهتر است درباره‌ی عوارض و فواید این داروها با پزشک خود مشورت کنید.
اگر ریزش مو غیر از ناحیه سر باشد، چه باید کرد؟
اگر فرد در ناحیه‌ای غیر از سر مانند ریش، ابرو یا بدن دچار ریزش مو شود، آن را آلوپسی‌آره‌آتای خارج‌جمجمه‌ای می‌نامند و اگر تمام موهای بدن بریزد، نوع سرتاسری یا یونیورسالیس نامیده میشود. در این نوع، علاوه بر موی سر موهای ریش، ابرو، بدن و حتی موهای داخل بینی هم می‌ریزد.
درمان ریزش موی سکه ای از نوع خفیف
تزریق موضعی کورتیکواستروئیدها
این روش درمانی رایج‌ترین شکل درمان این بیماری است. دارو با سوزن‌های بسیار کوچک به مناطق طاس تزریق میشود. پزشک متخصص پوست معمولاً هر ۴ تا ۶ هفته تزریق‌های لازم را انجام می‌دهد.
مزیت این نوع درمان:
اگر تزریق کورتیکواستروئیدها موفقیت آمیز باشد، حدوداً ۴ هفته بعد از آخرین تزریق، موها رشد می‌کنند. تا کنون، عوارض جانبی اندکی از این نوع درمان شناسایی شده است.
معایب این نوع درمان
تزریق کورتیکواستروئیدها (مانند تمام روش‌های درمانی ریزش موی سکه‌ای) منجر به جلوگیری از ریزش مو در ناحیه‌های جدید سر نمی‌شود. هرچند این درمان عوارض جانبی کمی دارد، ممکن است بر اثر ترزیق، حفره‌های کوچکی بر روی پوست ایجاد شود. البته، با گذر زمان این حفره‌ها نیز از بین می‌روند.
ممکن است بیماران در حین تزریق احساس سوزن سوزن شدن داشته باشند یا حس ناخوشایندی را در محل تزریق دارو تجربه کنند. اما، معمولاً این درد یا احساس ناخوشایند بعد از خروج از مطب تمام میشود.
درمان ماینوکسیدیل
در این روش درمانی برای تحریک موی سر، شامپو و یا محلول موضعی ماینوکسیدیل، روی پوست سر، ابرو و ریش زده میشود.
مزیت این درمان:
اگر موهای فرد با مصرف ماینوکسیدیل موضعی به صورت کامل رشد کند، درمان متوقف خواهد شد. این دارو به آسانی استفاده میشود و عوارض جانبی کمی دارد.
معایب این درمان:
ماینوکسیدل موضعی در درمان بیماران مبتلا به ریزش موی شدید به تنهایی، مؤثر نیست.
درمان کورتیکواستروئیدهای موضعی
یکی دیگر از راه های درمانی که معرفی می کنیم، کورتیکواستروئیدها هستند. در بیماری طاسی سکه‌ای، کورتیکواستروئیدهای موضعی به کاهش التهاب در اطراف فولیکول مو کمک می‌کنند. استروئید موضعی در اشکال مختلف مانند محلول، لوسیون، فوم، کرم یا پماد موجود است.
مزیت این درمان:
طبق مطالعات، استفاده از استروئیدهای موضعی ریزش مو را کاهش می‌دهد. افزون بر این، با استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی بسیار قوی، موها دوباره رشد می‌کنند (تا حدود ۲۵ درصد). همچنین، این داروها برای درمان کودکان مبتلا به ریزش موی سکه ای مناسب هستند.
معایب این درمان:
تاثیر کورتیکواستروئیدهای موضعی به جذب آن در پوستِ سر وابسته است.
درمان با پماد یا کرم آنترالین
این داروی قیر مانند که اکثرا برای بیماری پسوریازیس استفاده میشود یکی از درمان‌های رایج ریزش موی سکه‌ای است. آنترالین روزی یک‌بار بر روی نواحی بدون مو مصرف وپس از مدت کوتاهی (معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه یا چند ساعت) شسته میشود.
مزیت این درمان:
اگر استفاده از پماد آنترالین مؤثر باشد، معمولاً بین ۸ تا ۱۲ هفته شاهد رشد موهای جدید خواهید بود.
معایب این درمان:
آنترالین، ممکن است به طور موقت روی پوست سوزش ایجاد کند و پوست در حال درمان را به رنگ قهوه‌ای در آورد. به هر حال، برخی از بیماران می‌توانند دوره‌های کوتاه‌تری از آنترالین استفاده کنند و با این کار عوارض جانبی آن را کاهش دهند؛ بدون اینکه تأثیرات درمانی این دارو کم شود.
متداول‌ترین روش درمان ریزش موی سکه ای در کودکان و بزرگسالان کدام است
متداول‌ترین درمان ریزش مو سکه ای (طاسی سکه ای) تزریق کورتیکواستروئید به دفعات در عمق یک سانتی‌متری پوست سر در هر ۴ تا ۶ هفته است. کودکان و برخی از بزرگسالان به کمک کورتیکواستروئید موضعی در ناحیه دچار ریختگی مو درمان می‌شوند. ماینوکسیدیل (روگِين) نیز ممکن است به‌همراه کورتیکواستروئید موضعی برای درمان طاسی سکه ای تجویز بشود.
آنترالین نیز نوعی پماد است که به رشد موها کمک می‌کند. البته باعث تحریک پوست و ایجاد لک هم میشود. به همین دلیل از این پماد در نقاط برهنه و بی‌موی سر برای مدت زمان محدودی استفاده و سپس شسته میشود. رویش مجدد موها در حدود دو ماه یا بیشتر طول می‌کشد.
ایمنی‌درمانی نیز باعث تحریک واکنش آلرژیک در پوست سر شده و منجر به رویش موها در این ناحیه میشود. در این روش نوعی دارو هفته‌ای یک‌بار روی پوست سر قرار می‌گیرد. این ماده پوست سر را تحریک و آن را قرمز و زبر می‌کند. پس از سه ماه از آغاز این درمان، موها شروع به رویش می‌کنند. تورم غدد لنفاوی به‌ویژه در ناحیه‌ی گردن و جوش‌های پوستی (درماتیت یا التهاب و اگزما پوستی) از عوارض این درمان است.