سفره عقد یکی از سفره های ایرانی است که در مراسم عقد یا هنگام عروسی پهن می شود و عروس و داماد بر سر آن می نشینند و به خطبه عقد گوش فرا می دهند.
اجزای سفره عقد به گواهی تاریخ یکی از رسوم و گزینش های پیشینیان بی حکمت و بی دلیل نبود . در واقع گستردن بساط عقد پیش از عروس و داماد نوعی کارت تبریک گویا با آرزوی سعادت برای زوج جوان بود . با این هدف و به این مضمون هر ترکیب و ماده ای که در این سفره به کار می رفت ، معنایی ویژه و زیبا در خود دارد .
شاید امروزه بیشتر عروس و داماد ها و اطرافیان آنها ندانند که معنای ترکیب سفره عقد چیست و به چه منظوری گسترده می شود. در اصل از یک رسم پر معنای دیرین فقط صورت ظاهری آن حفظ شده و به جا مانده است .
در این مقاله به معرفی اجزای سفره عقد می پردازیم :
قرآن مجید :
کتاب خدا به منظور و نشانه مورد تایید قرار داشتن وصلت از سوی خداوند و طلب یمن و برکات الهی جلو آینه و بالای جانماز قرار می گیرد.
آینه :
همچنان که آینه در خرید عروسی سر لوحه و پس از قرآن مجید قرار میگیرد در سفره عقد نیز در صدر سفره و رو به عروس و داماد قرار میگیرد تا با دیدن خود در آن دلهایشان نسبت به هم مانند آینه صاف و زلال باشد و خوشبخت و سعادتمند شوند.
نقل و سکه :
نقل به نشانه ی شیرین کامی و سکه برای افزایش روزی عروس و داماد سر سفره ی عقد گذاشته می شود. امروزه مخلوطی از نقل و پولک را در بسته بندی های کوچک یا اشکال ابتکاری دیگر قرار می دهند و این تورها را با شکوفه و ربان تزئین می کنند . سکه های ویژه سفره عقد ، طلایی رنگ می باشد که روی آن ها مبارک باد نوشته شده است.
تخم مرغ :
تخم مرغ از قدیم تا به امروز نماد باروری و تداوم نسل است پس پیداست که گذاشتن آن بر سر سفره عقد به نیت ادامه نسل زن و مرد و باروری ازدواج آن دو می باشد. معمولا تعداد تخم مرغ ها را به نیت امامان پنج ، دوازده ، چهارده قرار می دهند.
یک جفت شمعدان :
شمعدان ها در دو سوی آینه جای دارند و شمع های فروزان دورن آنها هنگام جاری شدن صیغه عقد ، نشانه آرزوی روشنایی و گرمی در پیوند عروس و داماد می باشد.
جانماز :
جانماز پیشاپیش آینه گسترده می شود و روی آن مهر و تسبیح زیبایی قرار میدهند تا گواهی بر پای بندی زوج نسبت به اصول دین اسلام باشد و تبرک آن شامل حال عروس و داماد شود.
این جانماز معمولا از جنس ترمه می باشد یا مخصوص عروس خانم آن را از مخمل سفید می دوزند و رویش را با نخ براق نقره ای سوزن دوزی می کنند.
خونچه نان و اسپند :
این دو به معنای سفره کوچک هستند و در اصطلاح به طبق هایی چوبی گرفته می شود که در آن وسایل عقد را قرار می دهند.
نان :
در زمان های قدیم نان سر سفره عقد سنگک بود اما امروزه هر نوع نانی را می توان به این منظور مورد استفاده قرار داد. این نان نشانه برکت و رزق و روزی حلال می باشد.
اسپند :
اسپند علاوه بر دود کردن در آغاز مراسم و جشن به نیت دور داشتن چشم بد از وصلت جدید و از جان عروس و داماد در سفره نیز قرار میگیرد.
میوه :
گذاشتن میوه های رنگی در سفره عقد به منزله برخورداری عروس و داماد از مواهب رنگارنگ الهی و نعمت های طبیعی زندگی است.
عسل :
مراسم عسل در دهان هم گذاشتن پس از خواندن سفره عقد به منظور آن که عروس و داماد در اینده مایه ی شیرین کامی و دلارامی هم باشند.
نان و پنیر :
نان را به نشانه ی برکت خداوند و پنیر را با نیت وسعت روزی و سپید بختی بر سر سفره عقد می نشانند.
سبزی :
سبزی را به نشانه سرسبزی و خرمی در سفره عقد می گذارند. سبزی عقد ، سبزی خوردن است که از تره ریحان شاهی ، نعناع ، تربچه ، پیازچه تشکیل می شود.
گل :
به نشانه شادابی و طراوت و به عنوان نمادی از زیبایی این پیوند سبدی از گل بر سفره عقد می نشانند.
فنندوق گردو و بادام :
این خوراکی های مقوی و پر مایه الهی را نیز به نشان گسترده بودن سفره خوراک عروس و داماد و توانمندی آنها سر سفره عقد قرار میدهند.
کاسه نبات :
در یک سوی بالای سفره عقد توده ای از نبات را به شکل زیبای قالبی خاص که گاه در چندین طبقه تهیه می شود قرار می دهند.نبات نماد آرزوی شیرینی پیوند عروس و داماد است که معمولا آن را از نبات اعلای زعفرانی تهیه می کنند.
شیرینی :
شیرینی به نشانه به ارمغان آوردن شهد خوشبختی بر سر سفره عقد می نشیند . معمولا از هر دو نوع شیرینی بر سر سفره عقد می نشینند.
کله قند :
ساییدن یک جفت کله قند هم شکل و هم اندازه روی پارچه ای بر سر عروس و داماد به نیت فرو باریدن شادی و شیرینی بر سر آنها طی زندگی مشترک صورت میگیرد.
جا حلقه ای :
حلقه ی ازدواج زوج معمول مشابه هم است و در جعبه مخصوصی از طلا فروسی خریداری می گردد. این حلقه را بر جایگاه خاص و زیبایی پیش پای عروس و داماد می گذارند. تا پس از جاری شدن صیغه عقد آن را در انگشت هم جای می دهند.